Οι δυνάμεις που δημιούργησαν ολόκληρη τη σειρά των Ανδεων ευθύνονται και για το φονικό σεισμό των 8,8 βαθμών που χτύπησε τη Χιλή το Σάββατο.

Η δόνηση ήταν η πέμπτη ισχυρότερη που έχει καταγραφεί ποτέ, ισοδύναμη σε
ενέργεια με το ισχυρότερο πυρηνικό όπλο που δοκιμάστηκε ποτέ, και προκάλεσε ένα τσουνάμι που εξαπλώθηκε στο ένα τέταρτο του πλανήτη με ταχύτητα αεριωθούμενου.

Ο σεισμός του Σαββάτου εκδηλώθηκε έξω από τις ακτές της Χιλής με επίκεντρο μόλις 225 χιλιόμετρα μακριά από το εστιακό κέντρο του ισχυρότερου σεισμού που έχει καταγραφεί ποτέ, μια δόνηση μεγέθους 9,5 βαθμών που σκότωσε γύρω στους 1.600 ανθρώπους στη Χιλή και σε νησιά του Ειρηνικού το 1960.

Σεισμοί τέτοιυ μεγέθους συμβαίνουν συνήθως στις λεγόμενες ζώνες υποβύθισης, εκεί όπου μια μεγάλη λιθοσφαιρική πλάκα πιέζει μια διπλανή της καθώς βυθίζεται από κάτω της.

Η ιδιαίτερα σεισμογόνος Χιλή έχει την ατυχία να βρίσκεται πάνω στον λεγόμενο Δακτύλιο της Φωτιάς, μια ζώνη ηφαιστείων και υποκείμενων ρηγμάτων που περιβάλλει τον Ειρηνικό Ωκεανό. 

Στην περιοχή της Χιλής, η πλάκα του Ειρηνικού βυθίζεται κάτω από την πλάκα της Νοτίου Αμερικής, ασκώντας εδώ και εκατομμύρια χρόνια μια πίεση που προκάλεσε την παραμόρφωση της Νοτίου Αμερικής και το σχηματισμό της γιγάντιας οροσειράς των Ανδεων.

Από το 1973 έως σήμερα έχουν σημειωθεί στη Χιλή 13 σεισμοί μεγέθους άνω των 7,0 Ρίχτερ.

Τα ξημερώματα του Σαββάτου τοπική ώρα, η πλάκα της Νοτίου Αμερικής αναπήδησε λόγω της συσσωρευμένης τάσης και απελευθέρωσε ενέργεια 50 μεγατόνων, εκτίμησε την Κυριακή το Κέντρο Πληροφόρησης για Σεισμούς της αμερικανικής γεωλογικής υπηρεσίας (USGS).

Η ενέργεια αυτή ισοδυναμεί με το ισχυρότερο πυρηνικό όπλο που έχει πυροδοτηθεί ποτέ, τη σοβιετική «βόμβα Τσάρο» που δοκιμάστηκε για πρώτη και τελευταία φορά το 1961. 

Ο σεισμός της Χιλής «ήταν μέλος μιας ανώτερης κλάσης γιγάντιων σεισμών» σχολίασε ο Μπράιαν Ατβατερ της USGS.

Ήταν πάντως ασθενέστερος από τον σεισμό της Σουμάτρας το 2004, που είχε μέγεθος 9,1 βαθμών. Το ασιατικό τσουνάμι σκότωσε περίπου 230.000 ανθρώπους σε πολλές χώρες, εν μέρει λόγω της έλλειψης συστημάτων συναγερμού.

Το ευτύχημα ήταν ότι η καταστροφή του 2004 οδήγησε στην ανάπτυξη συστημάτων προειδοποίησης για τσουνάμι στον Ινδικό και τον Ειρηνικό, τα οποία εκτιμάται ότι έσωσαν χιλιάδες ανθρώπους από το τσουνάμι του Σαββάτου.

Χάρη στο Σύστημα Προειδοποίησης Τσουνάμι στον Ειρηνικό,  οι ακτές της Γαλλικής Πολυνησίας, της Χαβάης και της Ιαπωνίας εκκενώθηκαν ώρες πριν από την άφιξη των κυμμάτων, με ύψος από ένα έως τρία μέτρα. Οι μόνες περιοχές που επλήγησαν σοβαρά από τα κύματα ήταν οι ακτές της νότιας Χιλής.

Όπως ανέφερε στο AFP ο Δρ Ρότζερ Μπίλαμ, καθηγητής Γεωλογίας στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο, το τσουνάμι από το σεισμό της Χιλής διέσχισε τον Ειρηνικό με ταχύτητα γύρω στα 724 χιλιόμετρα την ώρα.

«Στη μέση του ωκεανού, το κύμα ταξιδεύει περίπου με την ταχύτητα ενός αεριωθούμενου αεροσκάφους» σχολίασε ο Μπίλαμ.

Όπως εξήγησε, στον ανοιχτό ωκεανό το ύψος του τσουνάμι είναι μικρό, συνήθως κάτω από ένα μέτρο, και συχνά δεν γίνεται αντιληπτό από τα σκάφη που βρίσκονται στην περιοχή.

Στην πραγματικότητα όμως το κύμα εκτείνεται κατακόρυφα σε βάθος έως τεσσάρων χιλιομέτρων μέσα στον ωκεανό, και όταν φτάσει τα ρηχά μεγαλώνει απότομα σε ύψος και μαστιγώνει ανελέητα στις ακτές.